|
|
herbu
Prus II
vel wilcze kosy |
|
|
|
|
|
Heraldyk Adam Boniecki wyprowadza naszych
Kobylińskich z [...] Kobylina w ziemi bielskiej,
którego to nazw wsi jest kilka. Wszyscy oni pewnie
do jednego rodu herbu Prus II ? gi, należą a tylko
przez nieświadomość różnych Prusów używają.
[...] Wspomniane tu pierwotne gniazdo, to okolica
szlachecka, wcześniej królewszczyzna, składająca
się z kilku pomniejszych osad o wspólnej nazwie
głównej Kobylany i dodatkowych : Cieszymy,
Pogorzałki, Pieniążki, czy Borzymy. Być może
interesujący nas ród rycerski osiadł także ok. XV
w. w południowej części tzw. ziemi drohickiej i
dziedziczył na wsiach m.in. Kobylany Górki ( zwane
taż Nagórnymi a obecnie Górnymi), Kobylany ?
Skorupki i Kobylany ? Kozy. Najwcześniejsze wzmianki
do jakich udało mi się dotrzeć a mówiące o
Kobylińskich pochodzą z 1450 r. i wymieniają
Jakuba oraz Joannę z Kobylan.
W 1528 r. ziemianie Kobylińscy z drohickiego
wystawili na przegląd wojsk do Drohiczyna poczet
czterech konnych żołnierzy z pachołkami a
najsłynniejszą wówczas postacią z tego rodu był
komornik drohicki Adam Kobyliński (1543 r.). Z tego
okresu pochodzi dokument tzw. ?wywodu szlacheckiego?
( 6.10.1544 r.) dotyczący niejakiego Stanisława
Kobylińskiego z Kobylan. Przytacza go w całości
Sławomir Kolumna ? Wysocki w ?Małym herbarzu
podlaskim?, który ukazywał się swego czasu w
?Tygodniku Siedleckim?. Autor powołując się na
jego treść pisze, że nasi Kobylińscy prawidłowo
powinni używać klejnotu rycerskiego zwanego
?Cielątkowa? ( w błękitnym polu półtora złotego
księżyca ułożonego w rosochę. Na każdym rogu
księżyca złota gwiazda o sześciu promieniach. W
hełmie trzy strusie pióra). W 1580 r. podatek na
wojnę o Inflanty odprowadził z Kobylan, Kóz i
Reczków niejaki Marcin ?Kobeliński?.
Dokładniejsze i liczniejsze informacje o
Kobylińskich z sokołowskiego pochodzą dopiero z
XVIII w. Wśród nich pojawiają się wiadomości o
konkretnych przedstawicielach tego rodu, których u
Bonieckiego próżno by szukać pod herbem
?Cielątkowa?, bowiem wszyscy pod ?Prusem? stoją. I
tak w 1771 r. Michał Kobyliński, syn Fabiana,
żonaty z Franciszką Błońską kupił część
dóbr Kobylany Górne. W 1759 r. część wsi
Kobylany Kozy nabył od braci Walentego i Andrzeja ?
Szymon Kobyliński. Ojciec tego ostatniego ?
Stanisław Kobyliński kupował ziemię w 1736 r. we
wsiach Smuniew i Kozy. W 1789 r. na Kobylanach
Skorupkach dziedziczyli bracia Franciszek i Józef
Kobylińscy, synowie Krzysztofa. Na Kobylanach
posiadali także dobra w 1762 r. Andrzej i Stefan
Kobylińscy. W tym samym stuleciu Kobylińscy byli
właścicielami lub współwłaścicielami wsi m.in.
Wyrozębów, Sawic, Zawad, Toczysk, Łoz, Plut,
Ostrowa, Smuniewa (np. zachowała się wzmianka, że
w1760 r. część Smuniewa kupił Sebastian
Kobyliński).
Najbogatszymi i najbardziej wpływowymi Kobylińskimi
zamieszkałymi na terenie późniejszego powiatu
sokołowskiego byli właściciele miasta Sokołowa
Podlaskiego w 1 poł. XIX w., tj. Karol Kobyliński
oraz jego stryj Seweryn. Pierwszy z nich tytułowany
radcą wojewódzkim podlaskim i marszałkiem
powiatowym łosickim, żonaty był z Franciszką
Wojewódzką. Oboje małżonkowie na stałe zapisali
się w historii Sokołowa. Józef Kazimierski tak
napisał o fakcie przejęcia naszego miasta przez
Karola : [...] W dniu 25.VII 1808 r. nabył dobra
Sokołów, wraz z miastem na publicznej licytacji od
Michała Kleofasa Ogińskiego, dziedzic okolicznych
wsi Karol Kobyliński. Za wymienione dobra zapłacił
znaczną sumę pieniędzy a mianowicie 513.220 zł 26
gr oraz 1 i 1\3 szeląga. Była to znaczna kwota,
jeśli weźmie się pod uwagę, że wówczas dochody
miasta wynosiły nie więcej niż 1000 zł. Nowy
właściciel zamieszkał we dworze w Przeździatce.
[...] Jednak bogactwo nie szło w parze ze
szczęściem rodzinnym. W 1824 r. zmarł Karolowi
jego jedyny syn, trzy lata później umarła żona.
Zaraza oraz dwa duże pożary miasta z 1809 i 1832 r.
rujnowały i wyludniały miasteczko. By temu
przeciwdziałać Kobyliński wydał szereg przepisów
i ograniczeń dotyczących jego mieszkańców. Choć
dziś mocno poddawane krytyce przez historyków
osiągną tym zamierzony cel tj. ponowny rozwój
miasta i co najważniejsze wzrost dochodów jego
dziedziców. Po wspomnianym już drugim pożarze
Sokołowa ? Karol ostatecznie podjął decyzję i
[...] 4.02.1833 r. sprzedał dobra swemu stryjowi
Sewerynowi Kobylińskiemu za 700 tys. zł polskich.
Dobra ziemskie Sokołów składały się wówczas z
miasteczka Sokołowa, folwarku i wsi Przeździatka,
folwarku i wsi Nowa Wieś oraz folwarku dawniej
Majdan a teraz Emilianów nazywanego wraz ze
wszystkimi do nich należącymi przyległościami i
przynależnościami, jak stwierdzono w 1825 r. przy
zakładaniu księgi hipotecznej. [...] Wspomniany tu
Seweryn Kobyliński wyróżnił się w czasie
powstania listopadowego, kiedy to, jak podaje
Arkadiusz Kołodziejczyk powołano go 9.12.1830 r. z
powiatu węgrowskiego do ?Komisji Województwa
Podlaskiego Rady Obywatelskiej?. Nowy właściciel ?
Seweryn gospodarzył na ?sokołowskiej włości?
przez 10 lat, po czym 22.11.1843 r. sprzedał wyżej
opisany majątek oraz Orzeszówkę i ząbków,
pochodzącej z Warszawy ? Elżbiecie z Lorentzów
Hirchman.
Tym samym zakończyły się w Sokołowie, trwające
35 lat rządy Kobylińskich. Miasteczko sporo im
zawdzięczało. Dzięki nim wybudowano tu drewnianą
cerkiew unicką oraz pierwszy murowany kościół
katolicki. Podobno w tym ostatnim spoczęli w
podziemnych kryptach jego główni fundatorzy ?
Kobylińscy, o czym pisze Marian Pietrzak w swojej
książce ?Sokołów dawniej i dziś?. Znany nasz
regionalista w innej publikacji pt. ?Dwory, folwarki,
pałace...? informuje, że [...] ok. 1850 r. majątek
Mołomotki był własnością Kobylińskich. Na
cmentarzy w Wyrozębach stoi potężny, kunsztownie
wykonany pomnik z szarego piaskowca. Na nim napis :
ŚP Ignacy Kobyliński właściciel dóbr Mołomotki.
Przeżywszy lat 70 zmarł dnia 12 października 1876
r. [...]
W powiecie sokołowskim, ludzie noszący nazwisko
Kobylińscy zamieszkują m.in. w Sokołowie,
Bielanach Jarosławach, Brodaczach, Buczynie
Szlacheckim, Bujałach Gniewoszach, Dmochach
Rogalach, Dzierzbach Włościańskich, Gałkach,
Kowiesach, Kudelczynie, Kupientynie, Niewiadomej,
Rogowie, Rucianach, Toczyskach Średnich, Włodkach,
Wojewódkach Dolnych, Wyrozębach Konatach i
oczywiście w Kobylanach Górnych oraz Kobylanach
Skorupkach.
W następnym odcinku opowiem Czytelnikom o rodzie
Bujalskich herbu Kościesza oraz spróbuję
wyjaśnić, skąd mogły się wziąć nazwy ich
podlaskiego gniazda tj. Bujały Mikosze i Gniewosze.
Dariusz Kosieradzki
|